Logo
Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

Η σημασία της ανάγνωσης στα βρέφη

Πόσες φορές δεν μας έχει καθηλώσει το βλέμμα ενός βρέφους; Είναι ωστόσο ένα βλέμμα που κρύβει πολλά ή μήπως είναι πολύ νωρίς για να επεξεργαστεί τα όσα συμβαίνουν γύρω του;

Σίγουρα τα παραπάνω ερωτήματα απασχολούν όλους όσοι φροντίζουν ένα μωρό και χάρη στην πληθώρα ερευνών τα τελευταία χρόνια ξέρουμε πια ότι τα βρέφη καταλαβαίνουν περισσότερα απ’ όσα είχαν υποθέσει οι ειδικοί στο παρελθόν. Από τις πρώτες στιγμές της ζωής τους, βλέπουμε τα βρέφη να κατευθύνουν το κεφάλι τους προς τους ήχους που είναι οικείοι από την περίοδο της κύησης. Επίσης, αντιδρούν με ήχους στην δική μας ομιλία και εκφράζουν συναισθήματα με σύνθετο τρόπο και όχι μόνο με τις αντανακλαστικές αντιδράσεις που περιέγραφαν οι παλιότερες θεωρίες ανάπτυξης των βρεφών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλούν τα ερευνητικά ευρήματα (Chamberlain, 1998) που δείχνουν ότι τα νεογέννητα μωρά δεν διαθέτουν μόνο σωματικά τις προϋποθέσεις για να αντιληφθούν τον ήχο (ακούν το ίδιο καλά με τους ενήλικες), αλλά μπορούν να ανταποκριθούν και ενεργητικά σε αυτό που ακούν. Συγκεκριμένα, τα βρέφη έδειχναν να προσηλώνονται περισσότερο στην μητέρα την ώρα που διάβαζε μια ιστορία με νόημα από ότι την ώρα που διάβαζε ανάποδα τις λέξεις, με έναν δηλαδή «ακαταλαβίστικο» τρόπο. Κάτι τέτοιο μπορεί να μας δείξει ότι και ο τόνος της φωνής της μητέρας καθώς και το πόσο βρίσκει νόημα η ίδια ή απολαμβάνει αυτό που διαβάζει μπορεί να παίξει ρόλο στην ανταπόκριση του μωρού.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η αφήγηση ιστοριών και παραμυθιών στα παιδιά κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην λαϊκή παράδοση σε πολλά σημεία του κόσμου εδώ και χιλιάδες χρόνια. H μεγαλόφωνη ανάγνωση στα παιδιά συμβάλλει σημαντικά στην γλωσσική, γνωστική και συναισθηματική τους ανάπτυξη (Whitehurst and Lonigan, 1998) και θέτει τις βάσεις για την μετέπειτα θετική σχέση του παιδιού με το βιβλίο και την ανάγνωση (Baker et al., 2001). Με την βοήθεια των πιο πρόσφατων ερευνών τώρα πια ξέρουμε ότι η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσουμε να διαβάζουμε ιστορίες και παραμύθια είναι οι πρώτοι μήνες ζωής και όχι στα 2-3 χρόνια όπως θεωρούσαμε για αρκετά χρόνια.

Συγκεκριμένα, τα πρώτα τρία χρόνια του παιδιού οι γλωσσικές δεξιότητες αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό, δημιουργώντας έτσι μια σημαντική ανάγκη για ερεθίσματα που θα ενισχύσουν την διαδικασία αυτή. Μέσω της μεγαλόφωνης ανάγνωσης το βιβλίο παίρνει μια σημαντική θέση στην παραπάνω δυναμική διαδικασία ώστε σταδιακά το μωρό να αναπτύξει την δική του σχέση και να το χρησιμοποιήσει αργότερα πιο αυτόνομα.

Ένας ακόμη λόγος για το διάβασμα βιβλίων στα βρέφη είναι ότι συμβάλλει στο να αναπτυχθεί ως συνήθεια στην καθημερινή αλληλεπίδραση με το μωρό μας και είναι πιο εύκολο να διατηρηθεί και σε μεγαλύτερη ηλικία. Τα παιδιά, όταν θα έχουν πια μεγαλώσει, θα έχουν συνδέσει την εμπειρία της ανάγνωσης ενός βιβλίου με μια ευχάριστη και τρυφερή αλληλεπίδραση, κάτι που κάνει πιο πιθανή την συνειδητή επιλογή του διαβάσματος ως δραστηριότητα και ως μέθοδο εκπαίδευσης.   

Αναγνωρίζοντας τα παραπάνω, τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια σε διάφορα σημεία του κόσμου να υποστηριχθεί η μεγαλόφωνη ανάγνωση από τους πρώτους μήνες του μωρού. Στην Ελλάδα υπάρχουν πλέον σωματεία καθώς και δράσεις (όπως βρεφικές και παιδικές βιβλιοθήκες) που έχουν στόχο να ενισχύσουν τον ρόλο του βιβλίου στη ζωή του μωρού, καθώς και στη μετέπειτα ανάπτυξή του. Σε μια περίοδο όπου τα ταξίδια έχουν περιοριστεί και η ανάγκη μας να δραπετεύσουμε είναι ακόμα μεγαλύτερη ας επιτρέψουμε στο βιβλίο να παρασύρει εμάς και το μωρό μας σε ένα μαγικό ταξίδι!  

Συμβουλές για το διάβασμα στα μωρά (σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας)

Από 0 έως 18 μήνες

Διαβάστε βιβλία μικρού μεγέθους από σκληρό, παχύ χαρτί ή ύφασμα που πλένεται

Διαβάστε με ήρεμη, καθαρή φωνή. Όσο κι αν σας φαίνεται αστείο γιατί δεν καταλαβαίνουν τι λέτε, τα μωρά απολαμβάνουν την συντροφιά της φωνής σας και τον ήχο διαφορετικών λέξεων.

Καθώς θα μεγαλώνουν θα θέλουν να εξερευνούν τα βιβλία και με άλλες αισθήσεις, δηλαδή να το πιάσουν και να το φέρουν στο στόμα τους. Συνεχίστε το διάβασμα μέχρι να εμφανίσουν σημάδια ότι κουράστηκαν (η προσοχή τους στρέφεται αλλού, κλείνουν τα μάτια τους ή κλαίνε).

Από 18 έως 24 μήνες

Μπορούμε να επιλέγουμε πιο μεγάλα βιβλία με περισσότερα λόγια. Σε αυτή την ηλικία τους αρέσει πολύ η ομοιοκαταληξία οπότε εκτός από ιστορίες και παραμύθια μπορούμε να διαβάζουμε ποιηματάκια. 

Είναι φυσιολογικό σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο τα παιδιά να θέλουν να κινούνται όσο εμείς τους διαβάζουμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μας ακούνε. Αν συνεχίσετε το διάβασμα, θα σας ακούσει και το πιο πιθανό είναι ότι θα επιστρέψει σε σας κάποια στιγμή.

Για να τα εμπλέξουμε στην ιστορία μπορούμε να τους ζητήσουμε να κάνουν κινήσεις ή ήχους αντίστοιχα με αυτά που περιγράφονται στο βιβλίο.

Επίσης, μπορούμε να τους ζητήσουμε να κρατάνε το βιβλίο για μας ή να γυρίζουν τις σελίδες.

Από 24 έως 36 μήνες

Τα παιδί σας μπορεί να είναι έτοιμο πλέον για βιβλία με κλασικού μεγέθους σελίδες και με πλοκή.

Η θεματολογία που μπορεί να τους ενδιαφέρει περισσότερο αφορά την φύση, τα ζώα, και την λειτουργία των κοινωνιών, καθώς αυτή την περίοδο θέλουν να μάθουν τα πάντα για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. 

Σε αυτή την ηλικία μπορούμε να κάνουμε μια συζήτηση για το περιεχόμενο της ιστορίας, όπως να ρωτήσουμε τι μπορεί να νιώθει ο χαρακτήρας της ιστορίας ή τι υποθέτουν ότι θα συμβεί μετά. Στην ηλικία των 3 ετών μπορούμε και να τα αφήσουμε να μας διηγηθούν και εκείνα την ιστορία σε μας βασιζόμενα στις εικόνες.

Μην σας απογοητεύσει αν σας ζητάνε να διαβάσετε το ίδιο βιβλίο ξανά και ξανά, τα νήπια νιώθουν ασφάλεια και ικανοποίηση όταν κάνει τους είναι προβλέψιμο!

Ρίτα Τόλη

Κλινική Ψυχολόγος

ΑμKE Φαιναρέτη, Κέντρο Ημέρας για τη Φροντίδα της Ψυχικής Υγείας της Γυναίκας (περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές)

Βιβλιογραφία

Baker, L., Mackler, K., Sonnenschein, S., & Serpell, R. (2001). Parents’ interactions with their first grade children during storybook reading and relations with subsequent home reading activity and reading achievement. Journal of School Psychology, 38, 1–24

Chamberlain, D. (1998) The mind of your newborn baby. North Atlantic Books.

Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development,69, 848–872.

Privacy Policy | Terms and Conditions

Powered by